Sep 12, 2024
Yapay zekanın olasılıklarını düşündüğümüzde, insan beyniyle benzetmeler yapma tuzağına düşmek kolaydır. Ancak, bu tür karşılaştırmalar yalnızca yersiz olmakla kalmaz, aynı zamanda bu teknolojilere ilişkin anlayışımızı da belirsizleştirebilir. Beklenmedik bir örnekle başlayalım: mantarlar.
🍄 Son çalışmalar mantarların bir tür "zeka" sergilediğini göstermiştir. Bu, genellikle tanımladığımız zeka olmasa da, biyolojik terimlerle zeka, bir organizmanın hayatta kalmasını artıran eylemler gerçekleştirme yeteneği olarak tanımlanabilir. Esasen mantarlar, oldukça basit kurallara sahip bir iletişim ve sensör sistemidir. Bir mantara en yakın analog, bir AI modelidir: temel algoritmalara dayanmasına rağmen, artan miktarda veriyi işledikçe daha karmaşık karar alma yeteneğine sahip olan bir sistem.
1️⃣ Örneğin, bir miselyum ağı düşmüş bir kütüğün yerini "hatırlayabilir" ve kütük kaldırıldıktan sonra bile kaynakları o noktaya yönlendirebilir. Bu davranış öğrenme ve hafızaya benzer, ancak herhangi bir bilinç biçimi olmadan gerçekleşir. Bu süreçler akıllı görünse de, bunlar yalnızca birikmiş verilerin ve önceden tanımlanmış işleme kurallarının sonucudur.
2️⃣ Hafızanın ötesinde, mantarlar bitkiler ve bakterilerle karmaşık simbiyotik ilişkilere girerek karşılıklı olarak faydalı ittifaklar oluştururlar. Örneğin, bitkilerin karbonu temel minerallerle değiştirdiği bitkiler ve mikorizal mantarlar arasındaki alışverişi ele alalım. Likenlerde, siyanobakteriler veya algler alkol üretir; karşılığında mantar koruma sağlar — sarhoş olmasına rağmen etkili bir koruyucu gibi.
3️⃣ Mantarlar ayrıca ormandaki çok sayıda ağacı birbirine bağlayan geniş yeraltı ağları oluşturur . Bu ağaçlar, kimyasal sinyallerin ve besin maddelerinin ekosistem boyunca iletilmesini kolaylaştıran röle noktaları olarak işlev görür. Esasen, mantarlar bu sinyallerin erişimini genişletir ve ormanı geniş bir bilgi ağına dönüştürür. Bir sinyal miselyuma girdiğinde, bağlı tüm bitkilere yayılır.
Bu olağanüstü karmaşıklığa rağmen mantarlar akıllı varlıklar değildir.
Yine de, ChatGPT ile insan zekası arasında paralellikler çizmeye devam ediyoruz. Ancak bu benzetme temelde hatalıdır. Nöroetolojinin gelişimini düşünün - hayvan davranışlarının incelenmesi. İlk bilim insanları, hayvanların insanlara benzer bir bilince sahip olduğunu ve uyaranlara benzer şekilde tepki verdiğini varsaydılar. Ancak daha sonra, kuşlardan sürüngenlere kadar birçok türün canlı algoritmalar gibi çalıştığı anlaşıldı - herhangi bir farkındalık olmadan hayatta kalmak için optimize edilmiş önceden programlanmış komut dosyaları.
Benzer şekilde, GPT modelleri öz farkındalığa ve gerçek zekanın ayırt edici özelliklerinden hiçbirine sahip değildir. ChatGPT'nin, insan bilgi tabanında tekrarlanabilen veya başka sözcüklerle ifade edilebilen bir şeyi nasıl bulacağını bilen oldukça gelişmiş bir papağan olduğunu söyleyebiliriz. AI modelleri kullanıcıların isteklerini yansıtır ancak arzuları, istekleri veya hedefleri yoktur. Bu tür modellerde bize zekanın bir tezahürü olarak görünen her şey, yalnızca algımızın ve eğitim veri kümelerini oluşturanların çalışmasının sonucudur.
➡️ Bu nedenle, AI modellerini bilinçli veya amaçlı varlıklar olarak görmeyi bırakmak çok önemlidir. Bunlar, dijital biçimde kodlanmış, insan düşüncesini yansıtan karmaşık algoritmalardır. Ve tıpkı mantarlar gibi, karmaşıklıkları bilinçle karıştırılmamalıdır.